Stary Zamek

Z Muzeum, po przejściu ul. Zamkowej udajemy się przez bramę oficyny zamkowej do parku, gdzie po prawej stronie stoi bryła Starego Zamku, a na wprost i po lewej stronie Pałac Habs­burgów z XIX wieku. Po drodze mijamy siedzibę ZG Towarzy­stwa Miłośników Ziemi Żywieckiej. Warto tam zajrzeć ze wzglę­du na prezentację wydawnictw o Żywiecczyźnie oraz organizo­wane wystawy czasowe. Można również zasięgnąć informacji

na temat współczesnych i historycznych losów i problemów Żywca i Żywiecczyzny.

W latach 1976 - 1992 ubiegłego wieku staraniem Społecz­nego Komitetu Odbudowy Zamku i Parku Żywieckiego - zamek został poddany kapitalnemu remontowi i renowacji. Wykwatero­wano wszystkich dotychczasowych lokatorów. Konserwatorzy zabytków przeprowadzili gruntowne badania architektoniczne i archeologiczne. Wymieniono więźbę dachową i pokryto ją bla­chą miedzianą. (25 ton) . Wymieniono w całym obiekcie stolar­kę drzwiową i okienną, podłogi, dokonano malowania ścian z zachowaniem odkrytych fragmentów ścian sprzed wieków. Zainstalowano centralne ogrzewanie, wymieniono instalacje elektryczne, wodnokanalizacyjne, dokonano kapitalnego re­montu oficyn zamkowych, gdzie ulokowano m. in. zarząd TMZŻ. Zabrakło pieniędzy na elewację zewnętrzną, może najmniej kosztowną, ale dającą efekt wizualny najważniejszy. Przeciętny turysta nie znając dotychczasowych dokonań w dalszym ciągu widzi ruinę, a nie gruntownie wyremontowany i zmodernizowa­ny obiekt zabytkowy.

Wejdźmy do środka, na renesansowy dziedziniec Starego Zamku. Niektórzy mówią, że jest to miniaturka dziedzińca zam­ku królewskiego na Wawelu.

A teraz troszeczkę historii. Zamek wznieśli hrabiowie Ko­morowscy - herbu Korczak, właściciele dóbr żywieckich w latach 1476 - 1624 w stylu gotyckim, jako rezydencję magnacką i bu­dowlę o charakterze obronnym jednocześnie. W roku 1569 sta-

raniem Jana Spytka Komorowskiego zamek został przebudo­wany w stylu renesansowym, z tym, że dziedziniec arkadowy od strony południowej nie był zabudowany, zamknięty był murem zamiast czwartego skrzydła. Dobudowę południowego skrzydła zamku, przedłużenie skrzydeł bocznych o jedna arkadę ku po­łudniowi rozpoczęto za Franciszka Wielopolskiego w roku 1721. Ponieważ fortuna Wielopolskich znacznie się rozrosła, zamek żywiecki stracił charakter rezydencji i bywał w XVIII wieku zanie­dbywany przez ich właścicieli.

W roku 1838 dobra Wielopolskich wykupili Habsburgowie i oni to w latach 1850 -1870 dokonali kolejnej przebudowy zam­ku. Zniknęły z pola widzenia dawne fortyfikacje, fosy i mosty zwodzone. Po wybudowaniu nowego pałacu, stary zamek Habsburgowie przeznaczyli na mieszkania dla oficjalistów i sie­dziby różnych urzędów.

Po wyremontowaniu zamku w latach 70. część pomiesz­czeń parteru przeznaczono na stylową kawiarnię „Rycerska", można tu przy małej czarnej, żywieckim pełnym lub lampce wi­na pokomplementować o bliższych i dalszych dziejach tych sta­rych murów i ich otoczenia. Do pozostałych pomieszczeń prze­niesiono zbiory muzealne i ustanowiono stałe ekspozycje doty­czące historii miasta, cechów żywieckich, sztuki sakralnej, wy­posażenia wnętrz zamkowych. Są też wystawy sezonowe. Par­kiem i zamkiem zarządza powołane przez władze miasta Centrum Zamkowo Parkowe. W trakcie organizacji i tworzenia jest galeria malarstwa Habsburgów żywieckich. Jej zaczynem jest kilka podarowanych przez Marię Krystynę Habsburg obra­zów pędzla Wojciecha Kossaka. Obszerne omówienie historii Starego Zamku znajdzie zainteresowany czytelnik w opracowa­niu Z. Rączka. „O zamku i parku żywieckim", dostępne w siedzi­bie TMZŻ.