"Jeleśnia nazwana od jeleni lśniących, które tam na paszę schadzały się i często ich tam łowiono, gdzie przedtem lasy były" - tak o tym terenie pisał A. Komoniecki w XVII - wiecznym "Dziejopisie Żywieckim". Językoznawcy wywodzą ją od nazwy drzewa "olcha", którą wołoscy osadnicy przekształcili w "jelchę", zaś kolejni mieszkańcy wsi w "jelszę".
    Gmina leży w Kotlinie Żywieckiej, u stóp najwyższych szczytów Beskidu Żywieckiego - Pilska (sczyt polski - 1540 m n.p.m.), Babiej Góry (1727 m n.p.m.), Romanki (1366 m n.p.m.) i Rysianki (1230 m n.p.m.). Do dnia dzisiejszego zachowały się na jej terenie niewielkie ostępy dawnej Puszczy Karpackiej, chronione w 3 rezerwatach: na Pilsku, z roślinnością alpejską, na stokach Hali Rysianki, ze starym drzewostanem liczącym 190 do 230 lat i na Romance, gdzie rośnie wspaniały las z przykładami ponad 200 - letnich świerków. Oprócz dawnego drzewostanu, 53% powierzchni gminy zajmują lasy, w przeważającej częsci świerkowe z domieszką jodły i buka, a w górnych partiach Pilska z dużymi siedliskami kosodrzewiny.
    Rozległe lasy, stanowiące raj dla grzybiarzy i amatorów runa leśnego, 100 - tu kilometrowa trasa dla rowerów górskich, ciekawe formy skalne, roślinność alpejska, najwiekszy w Beskidach wodospad w Sopotni Wielkiej, liczne szlaki turystyczne i szkółka jeździecka to tylko część atrakcji, jakie czekają na turystów, przybywających tu latem. W odległości 15 km od przejścia granicznego w Korbielowie, na Jeziorze Orawskim (na Słowacji) amatorzy żeglarstwa, kajakarstwa i windsurfingu mają do dyspozycji Ośrodek Sportów Wodnych.
    Gmina jest również idealnym miejscem do uprawiania sportów zimowych. 35 km tras narciarskich, zróżnicowanych pod wzgledem stopnia trudności oraz 15 wyciągów orczykowych czeka na amatorów "białego szaleństwa". Szczególnie polecany jest Ośrodek narciarski "Pilsko", gdzie do dyspozycji narciarzy oddano 23 km tras, 8 wyciągów, bufety, bary, ski-serwisy, parking, wypożyczalnie sprzętu sportowego oraz kryty basen i saunę.
    Wsie gminy są dawnymi osadami wołoskimi. Na szlaku bursztynowym, wiodącym przez Jeleśnię, zbudowano w XVIII - tym wieku leśniczówkę, znaną obecnie jako zajazd "Stara Karczma". Jest to miejsce kultywowania tradycji kulinarnych oraz folklorystycznych.
    Czyste środowisko, wspaniały mikroklimat, przejście graniczne na Słowację w Korbielowie oraz dobre warunki do wypoczynku latem i zimą, to najważniejsze atuty gminy.